Strona główna | Mapa serwisu | English version

porcja historii
STRONA GŁÓWNA > porcja historii


Porcja historii, czyli co się działo z Lądkiem Zdrojem na przełomie wieków, od momentu założenia, aż do czasów obecnych:


WIEK XII

18 maj 1137 r. zjazd kłodzki – spotkanie Bolesława Krzywoustego z Sobiesławem Czeskim. Na mocy zawartych wówczas postanowień Ziemia Kłodzka znalazła się w granicach Czech. Lądek, wówczas osada Leśna, była osadą służebną zamku Karpień.

WIEK XIII-XIV

9 kwiecień 1241 r. - bitwa pod Legnicą. Zagon Tatarsko- Mongolski zmierza przez Ziemię Kłodzką i Przełęcz Lądecką w kierunku Otmuchowa niszcząc wszystko po drodze, w tym również pierwsze urządzenia kąpielowe w Lądku. Pisze o tym anonimowy poeta. Lata 1280-82 - prawa miejskie z nadania księcia wrocławskiego Henryka IV Probusa, 110 lat później potwierdza je król czeski Wacław IV.

WIEK XV

Lata 1419-33 okres wojen husyckich. W 1428 r. husyci niszczą zamek Karpień oraz Lądek, w tym również urządzenia kąpielowe. Następuje regres gospodarczy i zahamowanie rozwoju miasta i zdroju. W roku 1459 pierwszy elekcyjny król czeski Jerzy z Podiebradu podnosi Ziemię Kłodzką do rangi hrabstwa i hrabstwo to funkcjonuje aż do 1945 r. Latem 1496 r. Lądek odwiedza książę ziębicki syn króla Jerzego - Henryk Starszy. W 1498 r. synowie Henryka Starszego Jerzy, Karol i Albrecht budują zachowany (po licznych przebudowach) do dnia dzisiejszego zakład kąpielowy Jerzy zwany obecnie "Starym". Oni też zlecają pierwsze badania wód, które przeprowadził wiedeńczyk dr Konrad z Bergu.

WIEK XVI

Rok 1526 - na tronie czeskim zasiada Ferdynand I Habsburg, tym samym Czechy i należący wówczas do nich Śląsk wchodzą w skład monarchii Habsburgów. Rok 1537 - budowa pierwszego ratusza na rynku lądeckim, po wcześniejszym wykupieniu wójtostwa i powstaniu Rady Miejskiej. W 35 lat później miasto wykupuje zakład Jerzy i w 1577 r. Rada Miejska ustanawia pierwsze przepisy kąpielowe. Dzięki sąsiedztwu Hrabstwa Kłodzkiego z Księstwem Biskupów Wrocławskich częstymi gośćmi lądeckiego zdroju byli biskupi, i to nie tylko wrocławscy. W XVI wieku dwukrotnie gościli tu bp Marcin Gerstmann, Antoni Bros z Mohelnicy, późniejszy Abp praski, oraz bp kujawsko-pomorski Rozrażewski.

 

 

WIEK XVII

Lata 1618-48 wojna 30-letnia (na tle religijnym) przynosi wielkie zniszczenia, a epidemie chorób zakaźnych dziesiątkują ludność. W tym czasie ginie więcej ludności niż podczas działań wojny 30-letniej. W Lądku pamiątką po epidemiach są epitafia wmurowane w ściany spalonej kaplicy cmentarnej oraz trzy krzyże dominujące nad miastem na południowych zboczach Modzela (Góra Trzykrzyska).

W roku 1678 hrabia Zygmunt Hoffmann buduje nowy zakład kąpielowy nazwany im. Marii. Przy okazji wykopów pod fundamenty ponownie odkryto źródło (obecny Wojciech). A w dwa lata później kościół p.w. MB na Pustkowiu, obecnie sanktuarium Uzdrowienia Chorych.

Wiek XVIII

8 marca 1739 r. wielki pożar miasta, płonie ratusz oraz wschodnia i południowa pierzeja rynku (różnica w zabudowie dostrzegalna do dnia dzisiejszego).
Schyłek roku 1740 to początek wojen śląskich. Król pruski Fryderyk II zwany później Wielkim zagarnia całe północne Sudety i Śląsk. Od 1742 r. Lądek jest już w granicach Prus. Zabór dokonany przez Fryderyka II usankcjonowany został w 1763 r. postanowieniami pokoju zawartego w Hubertsburgu.
Schyłek XVIII wieku i wiek XIX to dynamiczny rozwój uzdrowiska - przyczynił się do tego niewątpliwie pobyt w Lądku i pomyślna kuracja Fryderyka II oraz hrabiego Karola Jerzego Henryka Hoyma, ministra ds. Śląska, który bezpośrednio przyczynił się do rozbudowy części uzdrowiskowej. W 1790 r. w Lądku przebywał J.W. Goethe.

 

 

WIEK XIX

Dalszy dynamiczny rozwój uzdrowiska.
W 1795 r. i w 1800 r. przebywała tu królowa pruska, żona Fryderyka Wilhelma III Ludwika (Luiza). Z jej inicjatywy i funduszy rozpoczęto budowę północnego skrzydła obecnego Uzdrowiskowego Domu Kultury.

W 1800 r w Lądku przebywał J. Quincy Adams, późniejszy prezydent Stanów Zjednoczonych.
Od 1811 r. w uzdrowisku obowiązywała opłata klimatyczna.
Latem 1813 r. do uzdrowiska przybywają najwyżej postawieni w hierarchii społecznej XIX wieku goście: król pruski Fryderyk Wilhelm III wraz z dworem i car Rosji Aleksander I w towarzystwie książąt. Oficjalne spotkanie obu władców miało miejsce 2 sierpnia w nieistniejącej już leśnej Świątyni.

W XIX wieku do Lądka przyjeżdża dużo Polaków, dla nich to Aleksander Kuczyński w 1821 r. tłumaczy na język polski pracę dr Mosda, zawierającą opis kuracji i wskazań leczniczych.

W 1828 r. buduje się nową pijalnię, a przy okazji też odnawia się źródło Marianny, obecne źródło Dąbrówki.
W 1829 r. odkryto obecne źródło Chrobrego, wówczas Łąkowe, a eksploatację tego źródła rozpoczęto w 1847 r.
Zabudowano teren od zakładu Marii (obecny Wojciech) aż do zakładu św. Jerzego. Zabudowa ta z niewielkimi tylko zmianami przetrwała do dnia dzisiejszego.

W roku 1838 w kwietniu przebywała w Lądku księżna Marianna Orańska, córka Wilhelma I Orańskiego, władcy Zjednoczonego Królestwa Niderlandów. Osoba, która dokonała dużo dobrego dla tego regionu. W zależności od pory roku przebywała w różnych częściach europy. Na tych terenach siedzibą Marianny Orańskiej był zamek w Kamieńcu Ząbkowickim, natomiast na Ziemi Kłodzkiej należały do niej Góry Bialskie i Masyw Śnieżnika.


Właścicielka dbała o ten teren oraz o jego mieszkańców. Wyrażało się to racjonalną gospodarką, w tym czasie powstała cała sieć dróg górskich, na hali pod Śnieżnikiem farma krów, którą zarządzał sprowadzony tu Szwajcar. Z biegiem lat, w miarę napływu turystów, stopniowo farma zaczęła się przekształcać w schronisko. Na terenach niżej położonych powstały stawy rybne (hodowla pstrąga). Również za zgodą księżnej powstało Międzygórze budowane przez Ryszarda Janischa i huta szkła w Stroniu Śląskim, której założycielem był Franciszek Wiktor Loski w 1864 r.

Dzięki Mariannie Orańskiej Lądek uzyskał połączenie drogowe z Kamieńcem i Ziębicami oraz Bolesławowem i Nowym Mĕstem na Morawach. Pamiątką tej budowy jest pomnik wystawiony księżnej przed kościołem ewangelickim, którego budowę również finansowała. Pomnik wyznacza połowę drogi z Kamieńca do Starego Mĕsta. Współcześnie zasługi Marianny Orańskiej upamiętniono płytą w Międzygórzu oraz na Śnieżniku. Nieżyjący już niestety, długoletni dzierżawca schroniska, Zbigniew Fastnacht - Przewodnik Sudecki ufundował płytę, która znajduje się na budynku schroniska.

Z innych osobistości należy jeszcze wspomnieć Fryderyka III, który przebywał tu w 1846 r. i 1857 r. oraz poeci, pisarze, publicyści.

Rok 1872 - w części miejskiej budowany jest nowy ratusz.
Rok 1892 - połączenie części miejskiej z częścią zdrojową.
Rok 1897 - połączenie kolejowe z Kłodzkiem.


Wiek XX

Trwa dalsza rozbudowa części zdrojowej, tylko nieco niżej w dolinie Białej Lądeckiej w kierunku Stronia Śląskiego, jak również na jej lewym brzegu.
W roku 1904 dr J. Plesch odkrywa radioaktywność wód lądeckich, co wpłynęło na zmianę metod leczenia.

Działania I wojny światowej omijają Lądek. W okresie międzywojennym odbywa się dynamiczny rozwój zabudowy willowej. W części uzdrowiskowej w latach 1914-1916 buduje się Zakład Przyrodoleczniczy "Nowy Jerzy", a w 1936 r. kryty basen.

9 maja 1945 r. przez Przełęcz Lądecką na teren Ziemi Kłodzkiej wkraczają wojska radzieckie wyzwalając cały ten rejon. Od 15 czerwca 1945 r. w Lądku działa już polska administracja. Przybywają pierwsi osadnicy, w 50% z terenów wschodnich, z rejonu Wileńszczyzny i Lwowa. Mówiło się wówczas, że zza Bugu. Ludność niemiecka sukcesywnie wysiedlana była na zachód, akcję tę zakończono w 1957 r.

Bezpośrednio po wyzwoleniu wraz z polską administracją działała radziecka komendantura miasta. Rosjanie zaczęli uruchamiać poszczególne obiekty lecznicze dla swoich potrzeb, przekazując polskiej administracji tylko część z nich.

Zarząd Państwowego Uzdrowiska powstał wiosną 1946 r., jest to jednocześnie data rozpoczęcia pierwszego sezonu leczniczego. W 1953 r. władze radzieckie zlikwidowały swoje sanatorium, część obiektów przejęło Państwowe Uzdrowisko, część - powstający wówczas Centralny Wojskowy Zespół Sanatoryjny. Wprawdzie Rosjanie wrócili tu jeszcze w 1966 r., ale korzystali wówczas z bazy leczniczej CWZS.
Dużo pensjonatów przejmują poszczególne zakłady pracy z głębi kraju. W roku 1948-49 powstaje FWP, który przejął większość obiektów zakładowych. W latach 1950-1970 następował stały rozwój uzdrowiska

Bardzo istotne znaczenie miała uchwała WRN z 1968 r. traktująca o kompleksowym rozwoju uzdrowiska. Okres powojenny to najlepsze lata w rozwoju miejscowości. W tym czasie przebudowano układ komunikacyjny, powstała duża i mała obwodnica miasta. Zmodernizowano Park 1000-lecia.
W 1973 r. odwiercono źródło Zdzisław - imię upamiętnia Zdzisława Karsta, który przyczynił się do rozwoju miejscowości.

 

 

Obecnie miasto liczy ok. 7000 mieszkańców i zajmuje 20,2 km kw., a łącznie z gminą (9 wsi) - ok. 10 000 mieszkańców i obszar 117,4 km kw.

Opracowanie:
Zbigniew Jankowski, przewodnik sudecki
tel. (074) 814 62 91
 
 
 
 
Jeżeli mają Państwo ochotę na obejrzenie zabytków Lądka Zdroju, zapraszamy do kliknięcia na odpowiednią zakładkę po lewej, albo na któryś z poniższych linków:
- zabytki w części miejskiej - KLIK
- zabytki w części zdrojowej - KLIK
 
 
 
 
 
© Copyright panna-be 2007 | Design panna-be | All Rights Reserved